Dit is het meest duurzame schakelstation van Nederland

Behoud en ontwikkeling van ons natuurlijk kapitaal is cruciaal voor de leefbaarheid van mensen op aarde. Met een groeiende wereldbevolking en steeds meer behoefte aan woningen en gebouwen versteent onze leefomgeving. We verbruiken en onttrekken meer grondstoffen dan onze aarde kan genereren – Earth Overshoot Day valt steeds vroeger in het jaar – waardoor het noodzakelijk is om op een nieuwe manier te gaan bouwen. Een manier met zo min mogelijk negatieve impact, idealiter zelfs neutraal of met een positieve impact. Om daartoe te komen hebben Alliander, Oosterhout Architecten, Huisman Etech en MVO Nederland de handen ineen geslagen. Het doel: het eerste volledig duurzame schakelstation van Nederland.

De partijen gebruikten de bouw van Alliander-schakelstation – ‘De Laarberg’ in Groenlo – als pilotproject om te leren hoe duurzame bouwinitiatieven in de toekomst breder zijn toe te passen. En specifiek voor schakelstations: hoe de lessen uit de pilot zijn te vertalen naar het ontwerp en de aanbesteding van volgende stations. Deelnemende partijen wilden laten zien dat ook bij een voor de elektriciteitsvoorziening kritische functie als een schakelstation duurzaam bouwen mogelijk is en dat het loont om daarbij zo veel mogelijk gebruik te maken van natuurlijk kapitaal. En de waarde daarvan niet alleen te weten, maar ook in de hele keten in beeld te kunnen brengen aan de hand van het Natural Capital Protocol.

Circulariteit, duurzame energie en CO2-reductie

In de pilot is hoog ingezet op circulariteit, duurzame energie en CO2-reductie. En dat begon al bij de aanbesteding. Daarin heeft Alliander bewust gekozen voor de partij met een alternatief ontwerp en een hoogste duurzaamheidsambitie. Door de bovenliggende gezamenlijke doelstelling om een mooi duurzaam werk te realiseren ontstond in het vervolg van het traject een heel andere dynamiek in de samenwerking.

Uit de eerste resultaten blijkt dat het gebouw een gunstigere impact heeft op de natuurlijke omgeving dan een traditioneel gebouw. Zo is de keerwand bijvoorbeeld gebouwd met ter plekke afgegraven grond en biobased materialen, zoals gebruikte betontegels in plaats van gestort beton. Toch heeft de wand een sterk isolerende werking. Het skelet van het gebouw is gemaakt van Nederlands hout in plaats van beton. Dit levert een besparing op van maar liefst 71 kubieke meter beton. Het hout is afkomstig uit een bos waar meteen na de kap weer nieuwe bomen geplant worden. Voor de gevelbekleding zijn derdehands dakpannen gebruikt.

Verder is het schakelstation uitgerust met zonnepanelen en verbruikt daardoor jaarlijks de helft van de energie ten opzichte van reguliere bouw. Dit komt mede doordat het station natuurlijke koeling krijgt uit de grond en een slim luchtcirculatiesysteem. Door het gebruik van nieuwe materialen te beperken en een energievretende klimaatinstallatie overbodig te maken is het station zelfs energiepositief: het wekt meer energie op dan het verbruikt.

De Laarberg is in hoge mate circulair en voor zeker vijftig procent demontabel bij einde levensduur. De demontabele componenten zijn daardoor opnieuw hoogwaardig toepasbaar.

Anders dan bij reguliere schakelstations is ook ruim aandacht gegeven aan een groene terreininrichting. Dit om waarde te creëren voor planten en dieren die daar voorkomen. Zo is er onder meer een groen dak aangelegd onder de zonnepanelen. Ook is een meidoornhaag rond het terrein geplaatst, in combinatie met een bos van elzen en een eik. In de haag is schuil- en nestgelegenheid gecreëerd voor vogels. Het is daarmee echt een voorbeeldfunctie voor andere bedrijven op het terrein. Tot slot is er ook gedacht aan inclusiviteit: er is werk gecreëerd voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Zo is ingezet op werk voor langdurig werklozen en statushouders voor het aanleggen van de betontegels en de groenvoorzieningen.

Voorbeeld voor de sector

MVO Nederland heeft deze coalitie begeleid bij het vaststellen van de impact van het gekozen ontwerp op natuurlijk kapitaal. Om van daaruit te kunnen bepalen wat er mee zou moeten naar de volgende twintig stations. Maar het effect gaat verder dan dat. Zo zorgt de realisatie van het duurzame schakelstation ervoor dat de Nederlandse bouwsector een concreet voorbeeld heeft op het vlak van natuurinclusief bouwen. En bewijst dat de bewuste keuze voor een andere aanpak tot heel positieve resultaten kan leiden voor natuurlijk kapitaal zonder een noodzakelijk hogere kostprijs.

Download het stappenplan

Wil je de geleerde lessen van dit project gebruiken voor jouw natuurlijk kapitaal-activiteiten? Download dan het stappenplan.