Waarom de chemiesector en de overheid moeten inzetten op natuur

Het is hoog tijd voor chemiebedrijven om nu verder te kijken dan het terugbrengen van emissies en grondstofefficiëntie. Het is tijd om de afhankelijk van en impact op natuur en biodiversiteit in kaart te brengen. Dat zegt sectormanager Chemie van MVO Nederland Elsbeth Roelofs in dit blog. Elke CFO zou volgens haar moeten werken aan een positieve impact op de natuur. En ze doet een oproep aan de overheid om lef te tonen.

"Inmiddels loop ik al een tijd mee in de wereld van de chemie. En zie ik dat bedrijven hard aan de slag zijn met de energietransitie. Ontzettend belangrijk om de doelstellingen van het Parijs-akkoord te gaan halen. Waar ik chemiebedrijven alleen nog weinig over hoor, is hoe ze in hun activiteiten kunnen bijdragen aan een positieve impact op de natuur en het tegengaan van biodiversiteitsverlies. En dat is gek, want juist ons natuurlijk kapitaal is van groot belang voor de vitaliteit van de sector.

Grote bedrijfsrisico's

Denk aan de afhankelijkheid van fossiele en biobased grondstoffen en mineralen voor productie. Denk ook aan het grond- en oppervlaktewater dat de chemie gebruikt als koeling en oplosmiddel, en de schone lucht die wordt ingenomen voor koeling en stoomproductie. Vergeet ook niet dat bestuiving een vruchtbare bodem biedt voor de ecosysteemdiensten waar chemie van afhankelijk is.

Als je als chemiebedrijf natuur en biodiversiteit niet meeneemt in je investeringsbeslissingen loop je diverse risico’s. Allereerst fysieke: door vervuiling, klimaatverandering, overexploitatie, ontbossing en minder bestuiving kan er grondstofschaarste ontstaan, kunnen grondstofprijzen sterk gaan variëren of worden je productieprocessen beïnvloed.

Daarnaast loop je transactierisico’s. Dat betekent dat veranderende wet- en regelgeving of maatschappelijke druk maken dat je producten moet aanpassen, of sociale- en milieukosten in je productprijs moet meerekenen. Het kan ook zo maar gebeuren dat je door klimaatverandering en biodiversiteitsverlies je productieprocessen moet veranderen of verplaatsen. Tot slot zijn er reputatierisico’s, die ontstaan als je verwikkeld raakt in milieuschandalen.

Klimaatverandering én biodiversiteit aanpakken

Nog een reden om als chemiebedrijf aan de natuur te werken is dat je twee vliegen in een klap slaat: klimaatverandering en biodiversiteitsverlies beïnvloeden elkaar sterk. In positieve en in negatieve zin. Zo leidt klimaatverandering tot meer biodiversiteitsverlies enerzijds. En versnelt biodiversiteitsverlies de klimaatverandering anderzijds. Dit laatste doordat ontbossing en warmere oceanen maken dat de aarde minder capaciteit heeft om CO2 op te slaan.

Dat betekent dus ook dat als we klimaatverandering stoppen, de natuur beter in staat is om CO2 op te slaan en de aarde te koelen. Bij het nemen van klimaatmaatregelen hoort dus ook het nadenken over het beperken of tegengaan van biodiversiteitsverlies. Ook als je geen panda in je logo hebt.

Kijk verder dan CO2-uitstoot

Het is hoog tijd voor chemiebedrijven om nu verder te kijken dan het terugbrengen van emissies en grondstofefficiëntie. Het is tijd om de afhankelijk van en impact op natuur en biodiversiteit in kaart te brengen. Wat betekent klimaatverandering bijvoorbeeld voor de watervoorziening van jouw bedrijf en het koelvermogen van het water dat je gebruikt? Wat voor impact heeft de (grond)waterinname op de leefomgeving en de opnamecapaciteit van CO2 van de nabije natuur? Is het zinvol om dat mee te nemen in je maatregelenpakket? Kun jij daar een positieve bijdrage aan leveren?

En tuurlijk, ik hoor ook nog maar al te vaak als excuus: dat hele natuur en biodiversiteit speelt toch pas op de lange termijn? Eerst moeten we aan de slag met het klimaat! Dat is helaas niet waar. Kijk alleen al naar hoe banken en investeerders nu hun geld investeren. Steeds vaker nemen ze daar je impact op natuur en biodiversiteit in mee.

Risico's voor de financiële sector

Niet voor niets heeft Swiss Re, een Zwitserse verzekeraar, een analyse gemaakt van de kwetsbaarheid van ecosystemen wereldwijd en dit gekoppeld aan de kwetsbaarheid van de nationale economieën. En heeft de Nederlandse Bank met het PBL een analyse gemaakt van risico’s voor de financiële sector die gepaard gaan met biodiversiteitsverlies. Je ziet het ook terug in de aankondiging begin dit jaar van BlackRock, de grootste investeerder ter wereld, dat zich aansluit bij de Climate Action 100+, een wereldwijd investeringsinitiatief dat ervoor moet zorgen dat de grootste uitstoters ter wereld de benodigde actie nemen tegen klimaatverandering.

Mooie woorden genoeg, maar waar haal je de tijd vandaan als je duurzaamheidsagenda al goed gevuld is? Bedenk je allereerst dat het werken aan behoud van natuurlijk kapitaal – natuurlijke hulpbronnen, biodiversiteit en ecosysteemdiensten – al onderdeel is van de voor de chemiesector belangrijkste SDG’s. Binnen deze SDG’s vind je doelstellingen en indicatoren terug die gerelateerd zijn aan water, grondstoffen, luchtkwaliteit, biodiversiteit, en bodemkwaliteit. Oftewel: natuur en biodiversiteit zijn waarschijnlijk al onderdeel van de SDG’s waar jij impact op wilt hebben. Het is dus vooral zaak om het zichtbaar te maken en bewust te kiezen voor hoe je dat gaat doen.

Maak biodiversiteit onderdeel van het klimaatakkoord

Uiteraard ligt er niet alleen een verantwoordelijkheid op het bord van chemiebedrijven zelf. Want de spelregels om die aanpassingen te doen moeten uiteindelijk van de overheid komen. Nu wordt er wereldwijd gewerkt aan een nieuw biodiversiteitsverdrag voor 2021 dat net zo ambitieus en verstrekkend moet zijn als het Klimaatakkoord van Parijs. Dat is wat er nodig is als we kijken naar de uitsterving van planten en dieren op dit moment.

In lijn daarmee heeft de overheid samen met IUCN bedrijven al opgeroepen dat de natuur prioriteit moet hebben. Toch is biodiversiteit niet of nauwelijks onderdeel van het beleid van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) en ons huidige Klimaatakkoord. En dat vind ik verontrustend. Dus bij dezen mijn oproep om beide te integreren. Juist omdat dat zo versterkend kan werken.

Meer weten over hoe chemie afhankelijk is van de natuur en hoe je als bedrijf kunt sturen op natuurinclusieve en klimaatneutrale impact? Download dan de (Engelstalige) position paper ‘Chemical Industry: nature is your business’ via de knop hieronder.