Zet in elke boardroom een stoel voor de natuur

In de koude meimaand van 2021 deed ik een soloquest in de Noordoostpolder. Vierentwintig uur op één plek met een tentje en wat slaapspullen. Verder niets. Geen boek, geen smartphone, laat staan wifi. En dan komt er van alles langs waar je normaal geen oog of tijd voor hebt. Pluisjes van paardenbloemen die voorbij zweven, telkens anders in hun vlucht. Hoe de hommel het bloemetje tot aan de grond doet doorbuigen als hij stuifmeel zoekt. Ik voelde me op mijn plek, onderdeel van een rijk en groter geheel. Maar ook kwam er moedeloosheid voorbij. Want: de natuur gaat hard achteruit. En hoewel ik als sectormanager chemie bij MVO Nederland elke dag met bedrijven werk aan een duurzamere toekomst, voel ik dat we te langzaam gaan. Natuur staat in onderdelen wel op de agenda, maar zit te vaak niet écht aan tafel in de boardroom. En dus moet dat rap veranderen.

Soloquest Ruimtehouders

Nu denk je misschien: daar heb je weer iemand die in de zweefmolen stapt met haar natuurdroom. Maar eigenlijk kun je je afvragen wie er in de zweefmolen zit en wie er echt contact heeft met de realiteit? Wij, bedrijven, politiek, maar ook burgers, hebben de natuur namelijk te lang weggezet als iets wat je onbeperkt kunt gebruiken. Als een consumptiemiddel. Als iets wat er in de concurrentiestrijd tussen bedrijven niet zo toe doet, zo lang je je grondstoffen maar op tijd binnen hebt om de productie aan te slingeren.

VNCI-routekaart voor 2050 zonder oog voor biodiversiteitsherstel

Gelukkig merk ik langzaamaan een kentering. Steeds meer bedrijven zijn zich bewust van hun afhankelijkheid van én impact op iets als biodiversiteit. En hoe de natuur ook oplossingen kan bieden voor maatregelen in het bedrijf – de zogenaamde nature based solutions. Ook in de chemie zie ik dat, bijvoorbeeld bij BASF met het initiatief voor de Value Balancing Alliance, AkzoNobel met zijn 3D Profit & Loss-account, of DOW met het Valuing Nature-programma. Het nieuws over het op grote schaal verdwijnen van insecten, de slechte bodemkwaliteit van onze landbouwgronden, de plastic soep in de bodem of oceaan, of de effecten van stikstofuitstoot op de natuur maken duidelijk dat herstel nodig is. Daarbij laten analyses zoals die van het PBL en De Nederlandse Bank, het Global Risk Report van het World Economic Forum of die van verzekeraar Swiss Re duidelijk zien: biodiversiteitsverlies en de aantasting van ecosystemen zijn reële bedrijfsrisico’s.

Mede daarom vind ik het een gemiste kans dat in een recent uitgebracht rapport van de Koninklijke VNCI – over de route naar 2050 voor de chemiesector – met vrijwel geen woord gerept wordt over iets als biodiversiteitsherstel.

Meer over het rapport van de Koninklijke VNCI

“Bedrijven moeten klimaat, circulariteit en biodiversiteit als met elkaar verbonden uitdagingen gaan zien.”

Het VNCI-rapport heeft de titel ‘Van Routekaart naar realiteit’ en focust qua impact vooral op de schoorsteen en de keten. En dus gaat het over het reduceren van de CO2-uitstoot en het verduurzamen van producten. Erg belangrijk natuurlijk, alleen ziet het rapport vele risico’s en kansen over het hoofd. Als je biodiversiteitsverlies en aantasting van ecosystemen namelijk ook meeneemt in de risicoanalyse voor je bedrijf, blijft het tegengaan van klimaatverandering een belangrijk onderwerp. Maar dan wordt voor bedrijven in de chemie ook duidelijk dat ze sterk afhankelijk zijn van de watervoorziening van de natuur.. En dat goede bodemkwaliteit en natuurlijke plaagbestrijding essentieel is als het gaat om productie van biobased grondstoffen in je keten. Dat zijn potentiële risicogebieden voor je bedrijf.

Tegelijkertijd biedt het werken met de natuur kansen. Aanleg van een moerasgebied om je waterhuishouding circulair te maken kan kostenefficiënter zijn dan andere technische maatregelen. Biobased grondstoffen uit Europa maken je minder afhankelijk van grondstofschaarste elders ter wereld. Circulaire grondstoffen verminderen het gebruik van natuurlijke grondstoffen en dus je impact op de natuur. Ik pleit hierbij dan ook voor een extra stoel in de boardrooms van alle grote chemiebedrijven. Een stoel voor de natuur.

Geef de natuur een meerderheidsbelang

Waarom zo’n extra stoel? Heel eenvoudig: de natuur verdient een stem. Het zou het niet meer dan logisch zijn als bedrijven bij al hun beslissingen ook vragen wat de natuur er eigenlijk van vindt. Dat er niet alleen maar spreadsheets op tafel komen met jaarcijfers, productiviteit van medewerkers, maar ook infographics die inzicht geven in afhankelijkheid van en impact op ecosystemen en biodiversiteit. Dat er naast al die leren bureaustoelen een spreekwoordelijk houten bosbankje staat waarop iemand zit die alleen maar denkt aan de gevolgen voor bodem, water, klimaat en biodiversiteit en hoe het bedrijf hiervan afhankelijk is. Die op kan komen voor de belangen van ecosystemen, voor rivieren, bossen, vogels, micro-organismen vanuit een bedrijfsperspectief. Die de natuur grootaandeelhouder maakt van het bedrijf.

Ik ben ervan overtuigd dat je als bedrijf met de natuur aan tafel je bedrijfsrisico’s beter in beeld hebt. Want zoals gezegd: die risico’s zijn er volop, alleen neem je ze nu niet allemaal mee. De natuur zelf biedt ook oplossingen voor veel van de risico’s ook op het vlak van klimaat en circulariteit. Je kunt bijvoorbeeld in plaats van een dure zuiveringsinstallatie ook een moeras aanleggen op zo’n manier dat deze ook nog eens de biodiversiteit ondersteunt. De methodes om de natuurwinst van dat soort investeringen mee te nemen in je winst- en verliesrekening ontwikkelen zich in een rap tempo. Dus is er vanaf nu echt geen reden meer om het niét te doen, toch?

Zes tips voor het meten en waarderen van je natuurlijk kapitaal

Wie gaat er mee op natuurretraite?

Mijn advies voor jou: wees risicobewust en geef de natuur écht een stem. Je krijgt er meer oplossingen tegen klimaatverandering en voor de circulaire economie voor terug. En als je creativiteit is uitgeput of de rest van de directie geeft nog weinig ruimte, nodig ik je als ondernemer of medewerker in de chemie graag uit voor een driedaagse natuurretraite in de Noordoostpolder. Of op een andere mooie plek. Neem zeker contact met me op als je dat ziet zitten. En tot dan, sluit je aan bij de Community of Practice Natuurinclusieve Chemie of het Netwerk Chemie van MVO Nederland om samen de uitdagingen in de sector op te pakken.

Netwerk Chemie van MVO Nederland