Hoe ASR Dutch Farmland Fund het goud van Gaasterland helpt groeien

Matthijs, jullie wilden opschalen. Waarom belden jullie a.s.r.?

“Onze missie is om een regeneratieve voorbeeldboerderij te worden die gezonde voeding produceert zonder kunstmest en pesticiden. We waren al enige tijd bezig en het was tijd om uit te breiden. Maar, boerengrond wordt vaak gefinancierd met hoge rentes en aflossingsverplichtingen. En dat terwijl akkerbouwers meestal afhankelijk zijn van marktprijzen die gestuurd en bepaald worden door groothandelpartijen. Daarom zijn we actief op zoek gegaan naar een investeerder met hart voor de omgeving en regeneratieve landbouw om schulden voor de grond af te betalen, zodat we een lagere rente zouden hebben.” 

Jullie kwamen uit bij Fadyan van a.s.r., verantwoordelijk voor het duurzaamheidsprogramma voor boeren. Fadyan, hoe lang is a.s.r. al bezig met het verduurzamen van de landbouwsector?

“We hadden al een jaar of twee een duurzaamheidsprogramma lopen toen Graanbroeders bij onze rentmeester aanklopte. Binnen dit programma helpen we boeren om te verduurzamen. Het ASR Dutch Farmland Fund heeft ongeveer 38.000 hectare grond in bezit die vooral wordt gebruikt voor akkerbouw en melkveehouderij. Boeren die landbouwgrond van ons in gebruik hebben, kunnen een korting ontvangen van tien procent in de eerste drie jaar van het contract en vijf procent gedurende de resterende looptijd, als zij hun grond duurzaam beheren. Bijvoorbeeld door te werken aan een gezonde bodem en het realiseren van meer biodiversiteit.

Veel boeren hebben de kennis en de wil om natuurinclusiever te werken. Vaak is er ook wel een transitieplan naar natuurlijke landbouw, maar dat levert financiële problemen en onzekerheid op. Daarin willen wij tegemoetkomen. De korting die wij verstrekken is er zowel voor bestaande (erf)pachtrelaties die al voldoen aan de gestelde duurzaamheidsvoorwaarden, als voor nieuwe (erf)pachters die vanaf het begin kunnen voldoen aan de gestelde duurzaamheidsvoorwaarden.”

De boerderij van Graanbroeders. Foto: Raphaël Drent

En toen belde Graanbroeders

“Ja! En al pratende en discussiërende bedachten we een maatwerkoplossing. Daarin vragen we meer van de boer, bijvoorbeeld frequenter contact en meer data. We hebben een uitgebreide clausule over data delen. Deze data geeft ons inzicht in de impact van de transitie op bijvoorbeeld de bodemkwaliteit. De data helpt ook om ons duurzaamheidsprogramma verder aan te scherpen. Ieder jaar willen we een voortgangsrapportage zien. Totdat Graanbroeders na zes à zeven jaar op het gewenste niveau zit. Daar staat een fikse korting tegenover waar het bedrijf flexibel mee om mag gaan (zie kader).”

Wat levert dit op voor a.s.r.?

Fadyan: “De duurzaamheidstransitie moet er komen. De biodiversiteit moet verbeteren, er moet CO2-reductie plaatsvinden. Boeren worden vaak gezien als de veroorzaker van de problemen. Maar ook wij als vastgoedvermogensbeheerder spelen een rol en kunnen met minder rendement genoegen nemen.

Aan de andere kant: we blijven wel een vastgoedvermogensbeheerder. We moeten pensioenpremies uitkeren, dus rendement is belangrijk. Maar we verwachten dat de bodemkwaliteit flink gaat toenemen. Dus gaan we er vanuit dat duurzaam beheerde grond waardevast is of dat er waardestijging is. Zo verdienen we de korting die we geven weer terug. En de agrariërs profiteren er ook van.”

Wat betekent de korting voor Graanbroeders?

Matthijs: “Een boer is in z’n eentje maar een kleine markpartij. Negen van de tien boeren worstelen met businessmodellen, kapitaaldruk, regelgeving. Het is zeker geen zorgeloos bestaan. Werken op een boerderij en kapitaal zijn twee gescheiden werelden. Er is veel verwijdering en weinig verbinding.

Een grotere partij als a.s.r. kan daadwerkelijk helpen. Voor ons betekent het veel minder kosten aan de grond, en dat zijn normaalgesproken hoge kosten: erfpacht, rente en aflossing. Met dank aan het ASR Dutch Farmland Fund kunnen we dat geld nu gebruiken om aanpassingen te doen aan het machinepark en de transitie naar een volledig regeneratief akkerbouwbedrijf realiseren.

"Die ruimte die we krijgen is essentieel. Normaal gesproken moet je eerst bewijs leveren en dan stappen beleggers pas in. Dit werkt andersom. Het is zo aantrekkelijk om veel minder grondkosten te hebben de eerste twee en een half jaar (zie kader). Als producent van voedsel is het fijn als je lucht krijgt en ruimte om stappen te maken. En dat je plezier kunt behouden in je werk en niet gebukt gaat onder schulden.”

Wat wil Graanbroeders uiteindelijk bereiken?

Matthijs: “De komende vijf tot tien jaar willen we een mooie voorbeeldboerderij worden voor regeneratieve landbouw. Voor andere agrariërs en consumenten. Zij kunnen bij ons ervaren hoe een gezonde boerderij eruitziet. Hoe we oergranen verbouwen die op eigen kracht groeien en daardoor rijk zijn aan voedingsstoffen en bestand tegen allerlei weersomstandigheden.

We willen tegen die tijd ook een substantiële marktpartij zijn die met een eigen bakkerij zonder kunstmest, meel en bloem maakt. En dan verkopen we ook direct brood aan consumenten via ons bezoekerscentrum. Als er actieve ondernemers en marktpartijen zijn, dan volgen er vanzelf meer.

Je ziet al dat omliggende boeren naar ons kijken. Dat zijn vaak veehouders. Er zijn een paar boeren op leeftijd bij die eigenlijk geen zin meer hebben in veranderen. Maar ze zijn toch wel geïnteresseerd en informeren voorzichtig hoe wij de dingen aanpakken.”

'Oergranen' van Graanbroeders. Foto: Raphaël Drent

Hoe werken jullie richting regeneratief?

“Hier in het Gaasterland zijn we onderdeel van de natuur dus we willen ook werken met de natuur. Onder andere door de grond gezond te maken. We gebruiken geen kunstmest of pesticiden. We hebben permanente bedekking met tussengewas voor goede CO2-opname. We zaaien de randen van de akkers in met bloemen voor meer biodiversiteit.”

En hoe gaan jullie van monocultuur naar mengteelt?

“Hiervoor hebben we een bouwplan van zes jaar. We verbouwen twee jaar granen, twee jaar grassen en twee jaar mais. Die stukken grond ruilen we dan met andere boeren zodat zij hetzelfde kunnen doen.”

Je kunt als agrariër dus gewoon aan de slag gaan. Fadyan, als er meer beleggers op de proppen komen met dit soort fondsen, is dan de grootste barrière voor boeren weggenomen?

“Dat is zeker belangrijk. Maar we mogen van consumenten ook iets verwachten. Veel mensen willen het goedkoopste. Niet het meest duurzame. Er zou meer stimulans vanuit de overheid moeten komen. Duurzaam geproduceerd voedsel moet aantrekkelijker worden in de winkel.

Ook moet er regelruimte voor de transitie komen vanuit de overheid. Voor bijvoorbeeld recreatie op de boerderij. Dat is nu bijna niet te financieren omdat de regels zo strikt zijn. De boer is beheerder van het buitengebied. Laten we ervoor zorgen dat de boer de ruimte krijgt die nodig is voor meer natuurlijke landbouw.”