Kaasmaker met een missie

Waarom ben je in de kazen gegaan?

“Wij willen de allerlekkerste kaas maken, maar de Fryske zelf is een middel. Het is geen doel op zich om een goed merk neer te zetten. Het doel is om het zuivelsysteem te veranderen.”

Hoe kwam je daar zo bij?

“Ik kom uit een boerengezin uit Friesland. Daar ben ik weggegaan om bodemkunde te studeren in Wageningen. Sinds mijn 19e ben ik een duurzaamheidsman, toen werd ik ook lid van Greenpeace. Eerst werkte ik vooral in beleids- en kennisfuncties bij onder andere LTO en in de zuivelbranche. En daar ben ik een paar keer goed vastgelopen.”

Vertel eens?

“Duurzaamheid is pas 10 jaar terug een rol gaan spelen in de zuivelindustrie. Bij de functies die ik had in de zuivelbranche en bij een bekende kaasmaker voelde ik te weinig ambitie. Dit is aanleiding geweest om zelf een bedrijf te beginnen.”

In welk opzicht doet de Fryske het anders?

“Als het gaat om biodiversiteit en dierenwelzijn, gaan wij stappen verder dan andere duurzaamheidsprogramma’s. Samen met onze boeren roeien we vrolijk tegen de stroom in.”

Hoe doen jullie dat?

“De boeren waarmee wij werken gaan beter met hun land en koeien om. Onze boeren kunnen zich dit permitteren doordat wij ze een fatsoenlijke prijs voor hun melk betalen. Wij geven ze de kans om er weer een rommeltje van te maken. Letterlijk. Door minstens 20 procent van hun grond niet te gebruiken, door het natter te houden, niet te bemesten en laat te maaien geven we dat land de tijd om zich weer te herstellen. Zo creëren we een beschermingszone waarin het bodemleven weer rijker wordt, het grasland vol kruiden staat en de fauna weer terugkeert. Pas als er weer grutto’s broeden, zijn we tevreden.”

Grutto’s?

“Ja, de grutto staat centraal in ons merk en ook in ons logo. Acht jaar terug was ik bij een melkveehouder op bezoek en zag en hoorde ik een grutto voorbijvliegen. Dat vond ik heel bijzonder. Ik realiseerde me dat ik heel lang geen grutto gezien of gehoord had. Hoewel ik ermee opgegroeid was, had ook ik onvoldoende besef van hoe we de biodiversiteit stap voor stap kwijt zijn geraakt. Grappig en ook vreemd voor mij als duurzaamheidsman, ik had het haakje eerder niet gezien.

De grutto geeft een belangrijke boodschap af: als je er geen of weinig ziet, betekent dat dat de biodiversiteit niet goed is. Dat er te weinig voedsel is en te weinig bescherming voor een grutto om te broeden. Dat is een effect van de moderne melkveehouderij die door efficiëntiemaatregelen de verbinding met de natuur is verloren. Als je geen grutto’s ziet, is het stil in het landschap. En dat terwijl een biodivers land lang de kern van het boerenbedrijf was. Eigenlijk staat de grutto dus symbool voor een robuust melkveehoudersysteem.”

Je wilt de zuivelwereld laten zien hoe het anders kan. Is de sector daar gevoelig voor?

“We zijn op het goeie moment ingestapt, het onderwerp duurzaamheid is erg actueel. Veel mensen vinden het belangrijk. Er ontstaan duurzaamheidsprogramma’s zoals On the way to Planet Proof. Maar juist op het gebied van biodiversiteit en ook dierenwelzijn kan het nog stukken beter.”

En de supermarkten?

“Wij werken veel samen met Plus, maar onze kaas ligt ook bij Albert Heijn. Wat wij zien is dat de retail met de verduurzaming van eigen merken harder loopt dan de kaasmerken. De consument vraagt erom en alle retailers willen een duurzaam imago. Supermarkten anticiperen hiermee dus sneller op trends dan merken.”

Hoe krijg je anderen mee?

“Er moet trekkracht komen vanuit de markt. Wij stellen de natuur centraal en we gaan ermee verder dan bestaande programma’s. Automatisch krijgen dan die bestaande programma’s vragen, over waarom zij dat niet zo doen. Hoe bekender en succesvoller wij worden, hoe meer vergelijkbare stappen anderen gaan nemen.

Wij slagen pas als de traditionele zuivelreuzen ons voorbeeld volgen, onderdelen gaan overnemen. Als zij denken: het is slimmer om het ook anders, duurzamer en natuurinclusiever te gaan doen.” 

Welke geleerde lessen wil je delen met anderen?

“Weet waar je doorgaat waar een ander is gestopt. De startup is een moeilijke fase waarin je veel barrières moet overwinnen en ook weerstand krijgt. Dat geldt voor ondernemers en ook voor mensen de binnen grote bedrijven willen verduurzamen. Maar ga door. Want de toekomst is duurzaam. Dus als je het nu doet ga je niet achterlopen en ben je ook nog eens met mooie dingen bezig. En uiteindelijk moet je ook wel, want je wordt steeds meer afgerekend op duurzaamheid in de voedingssector.”